vrijdag 11 augustus 2017

Op zoek naar het monogram van Pieter Post




Het kan eigenlijk alleen door een kunstenaar op deze manier geschreven worden.
In monogram-vorm, met rood krijt: POST
Het was het jaartal 1659 dat bij mij het bekende kwartje deed vallen.




Al enige maanden was ik (in de Sint-Pietersberg) samen met mijn bergmaten Rob en Susanne bezig met een onderzoek naar telramen. Rob wil eindelijk eens boven water krijgen waar die vermaledijde streepjes nu voor staan.
Honderden staan er op de wanden in heel veel varianten, maar niemand weet of begrijpt waar ze over gaan.

Inventariseren,fotograferen en op een kaart zetten bied misschien ruimte voor nieuwe ideeën over de betekenis ervan.
Een heidens karwei. De Sint-Pietersberg is immers groot met veel kolommen en duizenden meters wanden. Gewoon beginnen en kijken wat het oplevert!
Bijkomend genoegen: Lekker in alle rust veel wanden afschijnen en hele leuke en interessante opschriften ontdekken.

Bijvangsten kun je het noemen, zoeken naar het een, en het vinden van iets geheel anders, dat maakt dit onderzoek leuk om te doen.
Op de afbeelding is het goed te zien: rechtsboven een prachtig telraam en daar linksonder in rood krijt het opschrift.

Terug naar dat opschrift, zoals eerder al genoemd: de naam Post in monogram-vorm geschreven in rood krijt met het jaartal 1659, en een maand of dag aanduiding waarvan alleen het cijfer 6 goed leesbaar is.
Het cijfer 6 kan dus de dag of de maand zijn.

Ik kan me voorstellen dat men al honderden jaren hier langsgelopen is zonder het op te merken, de letters zin maar ongeveer 20 centimeter hoog en het opschrift bevind zich op plus minus 4 meter hoogte.

Toch rees bij mij direct het vermoeden dat dit wel eens Pieter Janszoon Post zou kunnen zijn. Pieter Post is de architect van onder andere het Mauritshuis en het huis ten Bosch beide in Den Haag. Maar het hoogtepunt in zijn oeuvre is toch wel het wonderschone stadhuis van Maastricht, gebouwd tussen 1659 en 1664.
Al deze gebouwen zijn geroemde voorbeelden van de Nederlandse classicistische bouwkunst uit de Gouden Eeuw.

Waarom dit vermoeden? De manier waarop het geschreven is: niet alleen maar een naam, maar ook op een kunstzinnige manier middels een soort van monogram, iets wat in die tijd vooral in adellijke kringen een goed gebruik was.

Pieter Post was buiten bouwmeester ook bekend als kunstschilder.
Diverse Nederlandse musea waaronder het Frans Hals museum in Haarlem bezitten schilderijen van Post.

Het jaartal 1659: het is bekend dat Post in die tijd (medio Mei-Juni) in Maastricht verbleef. In Mei 1659 was Post in de stad in verband met het beslissende advies over het te bouwen nieuwe stadhuis. Op 3 juni van dat jaar worden bestek en kaarten door de gemeente goedgekeurd, en tegelijk werden de fundamenten van het nieuwe stadhuis onder toezicht van Post aangelegd.

Pieter Post verbleef 14 dagen in Maastricht, en het is dus goed mogelijk dat hij de (toen ook al beroemde) “grotten” met een bezoek vereerd heeft.
Beroepsmatig als bouwmeester is dat natuurlijk ook niet zo'n vreemde gedachte: het binnenste van de Sint Pietersberg is immers een steengroeve.
Overigens werdt Post goed beloond voor zijn 14 daags verblijf in Maastricht: hij ontving hiervoor 50 Rijksdaalders.

Het cijfer 6 bij het jaartal 1659 kan de maand Juni zijn of zelfs de zesde dag van Juni zijn. Nadere bestudering van het opschrift kan hier mogelijk uitsluitsel geven.

Ik ben dus gelijk ijverig gaan onderzoeken of mijn vermoeden ook werkelijk waar kan zin.
Van het Regionaal Historisch Centrum Limburg tot het Frans Hals museum in Haarlem, overal kreeg ik plukjes informatie over Pieter Post. Toen ik min of meer op een dood spoor was beland kreeg ik de tip van bergmaat Rob om het eens bij collega-bergloper en onderzoeker John Caris te proberen.
Dan blijkt dat John het hele opschrift als eens beschreven en gepubliceerd heeft. Al mijn zoekwerk is dus even voor niets geweest! Maar niet getreurd, ik ga stug door met zoeken tot ik nog ergens in den lande een monogram vind van deze Pieter Post . . .